Από το αντιμνημόνιο στη δίκαιη ανάπτυξη

Η ιστορία μας ξεκινά κάπως έτσι: 

Νίκος Χατζηνικολάου: "Τι θα κάνετε με ορισμένες κραχτές περιπτώσεις, να το πω έτσι, ιδιωτικοποιήσεων, όπως, για παράδειγμα, το θέμα του Ελληνικού(...);"

Αλέξης Τσίπρας: "Θέλει και ρώτημα; Κύριε Χατζηνικολάου, αν είναι να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ και να εγκρίνει ή να επικυρώσει συμφωνίες που έγιναν και παραβιάζουν κατάφωρα την κοινή λογική και όχι μόνο το δημόσιο συμφέρον, αν είναι να έρθουμε για να επικυρώσουμε αυτές τις συμφωνίες, τότε καλύτερα να ψηφίσει τον κ. Σαμαρά ο ελληνικός λαός". 

Η συνέντευξη δόθηκε στο γραφείο του Α. Τσίπρα στην Κουμουνδούρου και προβλήθηκε στην τηλεόραση στις 12/1/2015, λίγο πριν από τις εκλογές. Για όσους...  αντέχουν ιδού ο σύνδεσμος, ενώ το επίμαχο σημείο είναι στο 1:08:10 της συνέντευξης: www.youtube.com/watch?v=7bb7TzRv_OY . 

 Και ολοκληρώνεται κάπως έτσι: "(...) Το κλείσιμο της αξιολόγησης και η δέσμευση για τη διευθέτηση του χρέους εξασφαλίζουν για πρώτη φορά στα τελευταία έξι χρόνια ένα σταθερό μακροοικονομικό και δημοσιονομικό περιβάλλον, ευνοϊκό για την υλοποίηση μακροπρόθεσμων επενδυτικών σχεδίων". Λόγια του Α. Τσίπρα, πρωθυπουργού πλέον, από την παρουσίαση του κυβερνητικού σχεδίου για τη "δίκαιη ανάπτυξη" στο Μουσείο της Ακρόπολης στις 16/6/2016. Για όποιον επιθυμεί να ακούσει την ομιλία ή να διαβάσει τα κύρια σημεία της δίνω αυτό τον σύνδεσμο από την ιστοσελίδα Left.gr: 

Στο μεσοδιάστημα από τις θαρραλέες αντιμνημονιακές και προεκλογικές διακηρύξεις ως τις πρόσφατες διαπιστώσεις (σχετικά με το καταλληλότερο περιβάλλον για την οικονομική και επενδυτική απογείωση της Ελλάδας που δημιουργείται με όσα νομοθετήθηκαν από τον Αύγουστο του '15 ως σήμερα) περιλαμβάνονται: μια αναμενόμενη, με μεγάλο όμως συγκινησιακό φορτίο, εκλογική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ -Πρώτη Φορά Αριστερά- στις εκλογές (25/01/15), ένα δημοψήφισμα, η επιβολή capital controls, μια διάσπαση, μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, μια όξυνση άνευ προηγουμένου της προσφυγικής κρίσης με πολλούς θανάτους στα νερά του Αιγαίου, το κλείσιμο των συνόρων με τους γείτονές μας, ως απάντηση στις στρατιές των δυστυχισμένων που αναζητούν ζωή, και μια μακρά μέχρι εξαντλήσεως διαπραγμάτευση με τους "θεσμούς" για το κλείσιμο της 1ης αξιολόγησης που ολοκληρώθηκε ουσιαστικά -με τις ουρές της- πριν από λίγες μέρες. Να μην παραλείψω εδώ να προσθέσω και την πολυγλωσσία κυβερνητικών στελεχών με πολλές αντικρουόμενες δηλώσεις που γίνονταν με περισσή αφέλεια και εμφανή έλλειψη πείρας. Μακάρι η κριτική στα πεπραγμένα να περιοριζόταν μόνο σε αυτά τα τελευταία και ίσως εν μέρει δικαιολογημένα. Αν δεν ξέχασα κάτι -και ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη- αυτά είναι τα κύρια γεγονότα της περιόδου που πέρασε, πώς δηλαδή από τις αναλύσεις και υποσχέσεις του '14 και μέρους του '15 φτάσαμε στον "ρεαλισμό" και στην αποδοχή της ανυπαρξίας άλλης εναλλακτικής, πλην των μνημονίων. 

Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ γύρισε σελίδα ανεπιστρεπτί (;) και όχι η χώρα, όπως ισχυρίζοταν η Αυγή στο πρωτοσέλιδό της. Συνθηκολόγησε και μετατράπηκε από την Αριστερά που αμφισβητούσε τους νεοφιλελεύθερους δρόμους και την καταναγκαστική "ενάρετη" λιτότητα, όπως αυτή πρεσβεύεται από τον ιεροκύρηκα Σόιμπλε και τα παπαδοπαίδια του, σε Αριστερά των ολέθριων αυταπατών (σύμφωνα με τον σ. Τσίπρα), της υποχρεωτικής (δεν το αρνούμαι) υποχώρησης έτσι βέβαια όπως διαπραγματεύτηκε, της κυριολεκτικά "Πρώτη φορά Αριστεράς" που υπογράφει μνημόνια, που με τόση βδελυγμία κατηγορούσε (και σωστά) ότι προκαλούν μεγαλύτερες βλάβες από αυτές που καλούνται να θεραπεύσουν. Εδώ συνήθως ο αντίλογος είναι: "Ναι, το γνώριζαν και μας ψήφισαν τον Σεπτέμβρη, άρα αναγνωρίζουν τον διαπραγματευτικό μας αγώνα και εγκρίνουν αυτά που υπογράψαμε", ή με κάποια άλλη παρεμφερή φρασεολογία. Μεγάλη ανακρίβεια, για να μην το χαρακτηρίσω χειρότερα. Και εξηγούμαι...

Ο κόσμος, οι ψηφοφόροι, βρίσκονταν στο ταπί των ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων του Ιουλίου-Αυγούστου του '15, βαρύτατα ζαλισμένοι στα όρια του νοκάουτ. Φυσικά εδώ περιλαμβάνονται και τα μέλη του κόμματος, που επέλεξαν να παραμείνουν μετά τη διάσπαση. Όλος αυτός ο κόσμος είχε απόλυτη ανάγκη (για λόγους προσωπικής ισορροπίας και για να αποφύγει οδυνηρότατες αυτοακυρώσεις όσων πίστευε και των όποιων αγώνων είχε συμμετάσχει) να αποδεχτεί τη ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ ότι μόνο αυτός μπορούσε να εγγυηθεί το 3ο μνημόνιο με "κοινωνική ευαισθησία", καθώς και την υιοθέτηση ενός παράλληλου προγράμματος που θα διόρθωνε τις μνημονιακές αδικίες και βλάβες των μη-εχόντων. Επίσης στην υπόσχεση μιας ουσιώδους μείωσης του δυσβάσταχτου χρέους. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν μπορούσε να συλλάβει τους εφαρμοστικούς νόμους που θα καλείτο αυτή η κυβέρνηση να νομοθετήσει-ψηφίσει και να θέσει σε εφαρμογή. Δεν μπορούσε να γνωρίζει σε όλη τους την έκταση και βαρύτητα ότι τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας θα αξιοποιούνταν -προσέξτε τον όρο- από ένα ταμείο-μάνατζερ για έναν αιώνα. Δεν ήταν δυνατόν να γνώριζε προκαταβολικά, ότι για το χρέος θα στέρξουν να ασχοληθούν οι "εταίροι" μας μετά το 2018 με την παροχή κάποιων (;) διευκολύνσεων. Όσο για το πολυδιαφημισμένο εργαλείο του 15% του ΑΕΠ στην εξυπηρέτησή του, είμαστε βέβαιοι ότι όταν έρθει η στιγμή να ενεργοποιηθεί αυτός ο "κόφτης", δεν θα ζητήσουν επιπλέον μέτρα; (για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης βρε αδερφέ). Πως μπορούσε να συλλάβει την έννοια του άλλου "κόφτη", του δημοσιονομικού, να επικρέμεται σαν δαμόκλειο σπαθί πάνω από το κεφάλι του; Πίστεψε, μέσα στην απελπισία του, στην κοινωνική ευαισθησία του ΣΥΡΙΖΑ και στο παράλληλο πρόγραμμα. Ο κόσμος ήταν εν πλήρει συγχύσει αθώος. Και βέβαια δεν μπορούσε να διανοηθεί το ενδεχόμενο να ψηφίσει τους προηγούμενους, εκείνους που τον είχαν φέρει σε αυτή τη θέση, εκείνους που μονότονα ζητούσαν να υπογράψει η κυβέρνηση οτιδήποτε χρειάζεται για να πάρουμε τη δόση μας. 

Ας μιλήσουμε όμως λίγο γι' αυτές τις αυταπάτες, δηλαδή για την κομψή και έμμεση ομολογία λάθους, δίχως κακή πρόθεση, που όμως εμμέσως πλην αιδημόνως δηλώνει ότι οι πολιτικές αποφάσεις του προηγούμενου συνεδρίου, το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, ό,τι είχαμε δηλώσει-διακηρύξει για ιδιωτικοποιήσεις, τράπεζες, αποκατάσταση 13ης σύνταξης στους χαμηλοσυνταξιούχους, οριοθέτηση του κατώτατου μισθού στα 750 ευρώ, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, φορολόγησης εφοπλιστικού κεφαλαίου και πολλών άλλων σημαντικών ή λιγότερο σημαντικών που αποτέλεσαν το πρόγραμμά μας, το συμβόλαιο μας με τις κοινωνικές ομάδες, στις οποίες απευθυνθήκαμε, ήταν όλα τα παραπάνω μια ψευδαίσθηση, μια φαινάκη, στην οποία καλέσαμε όμως τον λαό να μας τιμήσει με την ψήφο του. Βεβαίως, επειδή τρέφαμε μεν ψευδαισθήσεις, χωρίς κακή πρόθεση ή άλλη ατζέντα, αναμένουμε ότι ο μεγάθυμος λαός θα συνεχίσει να μας εμπιστεύεται. Και βεβαίως το όλο θέμα από πλευράς ηγετικής ομάδας του κόμματος λήγει εκεί. Κάποια στιγμή όμως θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί δημιουργήθηκαν αυτές οι αυταπάτες και να κριθούν γι' αυτό. Νομίζω ότι πρέπει να δοθούν εξηγήσεις. Η έλλειψη κακών προθέσεων δεν τους απαλλάσσει από τις ευθύνες, χώρια που υποκρύπτει μια εμφανή, για μένα τουλάχιστον, δυσθυμία και δυσανεξία στην κριτική μέσα από τις γραμμές μας.

Βεβαίως οι ευθύνες της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ δεν απαλάσσει και εμάς από το δικό μας μερτικό στα λάθη. Επιλέξαμε να μην ακούσουμε τίποτα που θα μπορούσε να οξειδώσει το αφήγημα που η ηγεσία διακονούσε ήδη από το 2012. Η επιθυμία μας σκότισε τις επεξεργασίες της λογικής μας. Πιστέψαμε, για να το θέσω με οικονομία λέξεων, ότι μέσα στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη οι εχθρικά διακείμενες προς τον ΣΥΡΙΖΑ κυβερνήσεις, είτε αυτές ήταν χριστιανοδημοκρατικές, είτε σοσιαλδημοκρατικές, θα προχωρούσαν στο πλαίσιο των περίφημων ευρωπαϊκών κεκτημένων στον έντιμο συμβιβασμό που απεγνωσμένα ζητούσαμε, δίχως να είμαστε σε θέση να επεξεργαστούμε και να πιστέψουμε σε μια εναλλακτική πολιτική. Επίσης να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι ενδίδουν στα αιτήματα μιας αριστερής κυβέρνησης με ό,τι αυτό μπορούσε να σημαίνει για τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στη γηραιά ήπειρο. Ήμασταν αρκούντως τυφλοί να πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι εκπρόσωποι του "υπαρκτού καπιταλισμού" θα υποχωρούσαν στο δίκαιο των αιτημάτων μας από σεβασμό στην πρόσφατη  λαϊκή εντολή.  Τη συνέχεια βέβαια την ξέρουμε. Ακριβώς όπως το είπε ο πολύς Γιουνκέρ αναφερόμενος στην Ελλάδα: "Όπου εκεί επιβάλαμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις". Καμιά συζήτηση, καμιά διαπραγμάτευση. Ωμή επιβολή. Με άλλα λόγια η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και εμείς στο μέτρο που αναλογεί δεν είχαμε πάρει είδηση μέσα σε ποια Ευρώπη καλούμαστε να λειτουργήσουμε και να παράξουμε έργο. Οι αυταπάτες βλέπετε...

Και τώρα τι γίνεται; Είναι ικανή αυτή η κυβέρνηση έπειτα από όλα όσα έχει κάνει "να παράγει πολιτικές και έργο σε μια σειρά από τομείς, με θετικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την οικονομία και την κοινωνία", όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός στην εισήγησή του στο Συμβούλιο Εθνικής Επικοινωνιακής Πολιτικής; Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος και δεν τρέφω πλέον αυταπάτες. Όλα αυτά που υπογράφηκαν και εκχωρήθηκαν από προηγούμενες κυβερνήσεις, φυσικά και από την παρούσα, δεν δημιουργούν ευνοϊκό πλαίσιο για πραγματική ανάπτυξη. Δεν μπορώ να παραδεχτώ, το βλέπω με τα μάτια μου άλλωστε, ότι οι νεοφιλελεύθερες επιλογές που μας επιβλήθηκαν θα μας οδηγήσουν στο τέλος σε θετικό αποτέλεσμα. Το αντίθετο μάλιστα. Θα παραμείνουμε αιωρούμενοι σε μια χαμοζωή. Μας οδηγούν στην παγιοποίηση μιας έρπουσας εξαθλίωσης-φτωχοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, σε πείσμα όλων των επικοινωνιακών τακτικών και ευρημάτων, για τα οποία οφείλω να βγάλω το καπέλο με σεβασμό σε αυτή την κυβέρνηση. "Η Ελλάδα του 2021 [δεν] θα είναι συνώνυμο δημιουργίας, αλληλεγγύης και ευημερίας", όπως διακήρυξε ο σ. Τσίπρας από το Μουσείο της Ακρόπολης.

Και ο ΣΥΡΙΖΑ, η Ριζοσπαστική Αριστερά, που τόσο πιστέψαμε και αγαπήσαμε, πού βρίσκεται σε όλα αυτά; Ποιας διακύρηξης, ποιας ανάλυσης, ποιου κινήματος είναι η κάθε λέξη; Δύσκολη ερώτηση, οδυνηρή... Ας το δούμε λίγο. Κατά την άποψή μου η τελευταία φορά που οι οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν σε διαδικασίες επεξεργασίας και αποφασιστικής συμβολής στις πολιτικές θέσεις και στο (διεκδικητικό) πρόγραμμα αυτής της Αριστεράς είναι το καλοκαίρι του 2013, στη διάρκεια του 1ου συνεδρίου. Έκτοτε και μέχρι το πρώτο εξάμηνο του '15 πάνω κάτω κινούμασταν εντός (με μια διασταλτική ερμηνεία) των προγραμματικών διακυρήξεων, στα πλαίσια της ομολογουμένως σκληρής διαπραγμάτευσης με τους "εταίρους" μας. Μετά το καλοκαίρι και την αναγκαστική μνημονιακή "διολίσθηση", το κόμμα και οι διεργασίες του αναζητούνται, όχι από τη Νικολούλη, αλλά από τα μέλη του. Εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι η επίκληση για τις ολέθριες αυταπάτες καλό θα ήταν να προσδιοριστεί χρονικά και να συνδεθεί με σημαντικά στάδια του πολιτικού γίγνεσθαι. Άραγε εξαιτίας τους το δημοψηφισματικό ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ; Η αταλάντευτη πίστη μας ότι θα επιβάλουμε ένα κούρεμα στο χρέος -στο μεγαλύτερο μέρος του επαχθές και επονείδιστο, μην το ξεχνάμε - και αυτή στα πλαίσια των αυταπατών; Τότε ένας μεγάλος αριθμός συλλογικών αποφάσεων των διαφόρων βαθμίδων κομματικών οργάνων, που μιλούσαν για μια επερχόμενη "μεγάλη πολιτική και κοινωνική σύγκρουση", σε ποιες "αυταπάτες" ακριβώς αναφέρονται; Από πότε ξεκινούν αυτές οι αυταπάτες;  

Πιστεύω λοιπόν ότι τώρα, που έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση και πήραμε την τόσο αναγκαία "δόση" μας -αλήθεια θυμάστε πόσο υποτιμητικά εκφραζόμασταν γι' αυτή τη δόση όντας στην αντιπολίτευση;-, έφτασε ο καιρός να κάνουμε όλοι μια αποτίμηση στόχου-αποτελέσματος και το σημαντικότερο να αναστοχαστούμε τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, ποιους εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει, ποιο είναι το μέλλον του, πώς μπορούμε να "δραπετεύσουμε" από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα και το ακόμη σκοτεινότερο μέλλον που προδιαγράφεται, στο τέλος τέλος υπάρχει ακόμα ελπίδα και πού βρίσκεται αυτή; Υπάρχει ακόμα ο απαραίτητος πολιτικός χρόνος και κεφάλαιο για να οργανωθούμε πολιτικά και κοινωνικά, και για να κάνουμε πράξη τη ρήξη που τόσο ένθερμα κάποτε πιστέψαμε και διακυρήξαμε; Υπάρχει βέβαια και ο άλλος δρόμος, εκείνος των συνεχών υποχωρήσεων και συμβιβασμών, που ίσως κάποιοι εξακολουθούν να τον θεωρούν έντιμο και αποδοτικό. Προσωπικά θεωρώ ότι αν δεν κάνουμε ειλικρινή και δημόσια αυτοκριτική, αν δεν αναλάβουμε τις ευθύνες μας αναλογικά, από την ηγεσία μέχρι το τελευταίο μέλος, και αν δεν σχεδιάσουμε μια πορεία εκτός μνημονίων με σοβαρότητα, τόλμη, φαντασία και δίχως ταμπού, τότε καιροφυλακτεί ο ηθικός διασυρμός και ο πολιτικός εκφυλισμός. 

Τελειώνοντας αυτό το μακροσκελές κείμενο να δηλώσω ότι το επερχόμενο συνέδριο -ελπίζω να μην αναβληθεί ξανά-, με αντικείμενο μια τέτοιου είδους κριτική αποτίμηση, μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής για το μέλον του ΣΥΡΙΖΑ, ευρύτερα της Αριστεράς και κυρίως του τόπου. Μόνο με ειλικρίνεια και τόλμη μπορείς να κερδίσεις το μυαλό και την καρδιά των ανθρώπων, ώστε να παρακινηθούν αυτοί να πυκνώσουν τις γραμμές μας. Αλλιώς ας περιοριστούμε στις μεταγραφές πολιτικού εκσυγχρονιστικού προσωπικού από άλλους χώρους και... ας μην πω τίποτε άλλο προς το παρόν.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Σταθόπουλος

ΥΓ. Σήμερα, καθώς ολοκλήρωνα αυτό το κείμενο, διάβασα το ειδησεογραφικό ρεπορτάζ σχετικά με την επίσκεψη-συνάντηση  Γιουνκέρ-Τσίπρα και την υποτιθέμενη σύγκλιση των μεταξύ τους απόψεων για τα εργασιακά. Κατά την προσφιλή του όμως τακτική, ο Λουξεμβούργιος άλλα έλεγε για την Γαλλία και την προσπάθεια της κυβέρνησης Βαλς, να "περάσει" ένα απείρου κάλλους νομοσχέδιο για (από)ρύθμιση στην εργατική νομοθεσία της. Είπε λοιπόν ότι "[...] ήταν το λιγότερο (για την γαλλική κυβέρνηση) που είχε να κάνει". Να πιστέψουμε ότι οι υψηλότατες θερμοκρασίες που επικρατούν στην πατρίδα μας εδώ και λίγες μέρες τού προκάλεσαν σχετική παράκρουση ή ότι είδε τον Αλέξη (τη μεγάλη του αδυναμία) και αποφάσισε να μην τον στενοχωρήσει; Εγώ πάντως δεν έχω καμιά εμπιστοσύνη στα καλά λόγια κανενός από το ιερατείο των Βρυξελλών, ούτε στις υποτιθέμενες συναντιλήψεις τους επί διαφόρων θεμάτων. Αυτό που ξέρω καλά είναι ότι, όποτε προβάλαμε κόκκινες γραμμές, οι "εταίροι" μας τις ξεπερνούσαν αποδεικνύοντας στην πράξη ποιος κρατά τα ηνία της διαπραγμάτευσης και πόσο ισότιμα μας βλέπουν. Όλα τα άλλα είναι όντως αυταπάτες. Άλλωστε, μετά τα γελάκια και τους θερμούς αθηναϊκούς εναγκαλισμούς ο Γιουνκέρ εκτόξευσε τις... ταβανόπροκές του για την κυβέρνηση και τον Αλέξη Τσίπρα. Σχετικό ρεπορτάζ εδώ: