Εμείς και το 2033

Προχτές, μετά το βραδινό ματς μεταξύ Γερμανίας και Σουηδίας, πιάσαμε με τη γυναίκα μου μια κουβεντούλα για τα μελλούμενα, για όσα η ψήφιση των προαπαιτούμενων στη Βουλή και η πρόσφατη συμφωνία του Γιούρογκρουπ καθορίζουν μέχρι ενός βαθμού. Την πρωτοβουλία γι' αυτή την κουβέντα την είχα εγώ, θέλεις γιατί ήθελα να ξεχάσω τον τρόπο που κέρδισαν στο συγκεκριμένο ματς οι Γερμανοί -βλέπετε επιθυμούσα διακαώς να ηττηθούν, μη με ρωτάτε γιατί, νομίζω το ψυχανεμίζεστε-, θέλεις γιατί ήθελα με έναν μαζοχιστικό τρόπο να φάω λίγη ακόμη πίκρα από το αναπόφευκτο συμπέρασμα της κουβέντας, θέλεις γιατί ένα ολοένα συρρικνούμενο κομμάτι του εαυτού μου -το αισιόδοξο- πάσχιζε να ανιχνεύσει κάποια ψήγματα ελπίδας, μήπως και δικαιωθεί.

Εν πάση περιπτώσει την ξεκινήσαμε την κουβέντα και φτάσαμε σε κάποιες διαπιστώσεις που θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Σύμφωνα με όσα συνομολογήθηκαν στο Γιούρογκρουπ, το 2033 θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τον μεγαλύτερο όγκο του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, δεδομένου ότι τα σχετικά ευνοϊκά μέτρα αφορούν τμήμα του χρέους που ανέρχεται περίπου στα 100 δισ. ευρώ. Υποτίθεται ότι τότε το όλο θέμα θα επαναξεταστεί. Εγώ τότε θα είμαι 80 ετών -αν ζω φυσικά- και τα δύο εγγόνια μου, 26 και 21 χρονών αντίστοιχα. Κανένας φυσικά δεν μπορεί να προβλέψει αν θα υπάρχει η Ε.Ε. και τα εποπτικά της όργανα με τη μορφή που τώρα γνωρίζουμε ή αν θα υπάρχει κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τα δάνειά μας θα υπάρχουν και θα πρέπει να αποπληρωθούν ως το τελευταίο σεντ. 

Και εξίσου αβέβαιη είναι σήμερα η τότε κατάσταση στην πατρίδα μας. Το λέω αυτό γιατί οι όποιες ελπίδες για ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης συγκρούονται με τα υψηλότατα πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% (για 5 χρόνια) και 2,2% για τα επόμενα 40 χρόνια! Αυτά τα πλεονάσματα λειτουργούν εντελώς αντιαναπτυξιακά, γιατί στερούν τους αντίστοιχους πόρους από την εσωτερική αγορά. Μιλάμε δηλαδή για κανονικό τρελοκομείο...

Από την άλλη πλευρά η οικονομία της Ελλάδας, που ούτως ή άλλως ήταν προβληματική πριν από τα μνημόνια και φυσικά δέχτηκε μοιραία χτυπήματα στους εύθραυστους μηχανισμούς ισορροπίας της με την εφαρμογή τους, πρέπει σχετικά γρήγορα και δίχως αναταράξεις να αναπροσανατολιστεί σε νέους προσφορότερους δρόμους, που ταιριάζουν αφενός στην παρούσα κατάσταση και αφετέρου έχουν υψηλή κερδοφορία και ανταγωνιστικότητα σε μια εντελώς παγκοσμιοποιημένη αγορά. Ακούγεται εύλογο, αλλά αλήθεια πόσο εφικτό είναι; 

Κι όλα αυτά είναι το ευνοϊκό σενάριο. Γιατί υπάρχει το δυσάρεστο που ενέχει χρεοκοπία, συρράξεις, πολιτική αστάθεια και... ουφ, σταματώ εδώ. Οπότε επανέρχομαι στα εγγόνια μου. Σε τι περιβάλλον θα ξεδιπλώσουν τις όποιες γνώσεις και δεξιότητες έχουν αποκτήσει, σε τι κόσμο θα προσπαθήσουν να βρουν τι δική τους θέση; Μήπως τότε θα ακούσουν κι αυτοί από κάπου ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, ότι κάποια λάθη έγιναν στους υπολογισμούς, σε κάτι μυστήριους πολλαπλασιαστές, αλλά ας περιμένουμε λιγάκι -για να σαπίσει το πράγμα-, μέχρι να βρούμε τον τρόπο να το μπαλώσουμε, να του κάνουμε ένα ωραίο μέικ απ, όχι όμως να το θεραπεύσουμε. Οπότε θα φτάσουμε και θα ξεπεράσουμε το 2080 και βλέπουμε. Γιατί ουσιαστικά τώρα αυτό έγινε. Μην αυταπατώμεθα. Με αυτούς τους όρους δεν πρόκειται να υπάρξει η επιθυμητή ανάπτυξη παρά μόνο η σκιά της. Δεν πρόκειται να μειωθεί η ανεργία με κανονικές δουλειές, που αποδίδουν κανονικούς μισθούς, παρά θα υπάρξει μόνο η φαντασίωσή τους. Η συνεχιζόμενη λιτότητα θα είναι η μόνη πραγματικότητα που θα βιώνουν. Δεν θα ασχοληθώ εδώ τι πρέσβευε αυτή η κυβέρνηση και ποιος ήταν ο δημόσιος λόγος της. Μπορεί να έχει ιστορική σημασία και να βγουν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα, άλλωστε έχω αρκετές φορές αναφερθεί σχετικά, αλλά δεν έχουν καμία πρακτική σημασία. Αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση έχει αποδεχτεί την πραγματικότητα, είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει ό,τι της ζητείται με αντάλλαγμα την παραμονή στα παίγνια της εξουσίας. Επίσης διαμορφώνει μαζί με τη θορυβώδη, επιλήσμονα και ένοχη αντιπολίτευση το παρόν και το μέλλον μας. Ακούγεται κωμικοτραγική η ερώτηση τι στάση θα τηρούσαν οι σημερινοί κυβερνώντες αν ήταν στην αντιπολίτευση και μια άλλη κυβέρνηση έφερνε αυτή τη συμφωνία, ψήφιζε τα πρόσφατα μέτρα (συντάξεις, αφορολόγητο, διαχείριση δημόσιας περιουσίας κ.λπ.) και αν επαίρετο για τη "λυτρωτική έξοδο" από τη μνημονιακή περίοδο.

Το 2033 λοιπόν μπορεί τα εγγόνια μου να ξαναδούν το ίδιο θεατρικό έργο που βιώνουμε εμείς τα τελευταία οκτώ χρόνια. Αν τότε με ρωτήσουν σχετικά και βέβαια αν είμαι ακόμα πνευματικά ικανός, δεν θα ξέρω τι να τους πω. Ειλικρινά. Φυσικά μπορώ πάντοτε να καταφύγω στο χιλιοειπωμένο "Κοινή γαρ η τύχη, και το μέλλον αόρατον", όμως σοβαρά συνιστά αυτό κάποια πρόταση; Μόνο αυτό μπορούμε να κάνουμε; Εκεί θα περιοριστεί η συμβολή μας; Αυτή η μελαγχολία και η απαισιοδοξία θα είναι η στάση μας;

Μετά το τέλος της κουβέντας έπεσε σιωπή που δυστυχώς άργησε να μετουσιωθεί σε ευεργετικό ύπνο. Το πρωί μάλλον κακοδιάθετος, αναρωτιόμουν σε ποια χρονική στιγμή την πατήσαμε ως κράτος, αναρωτιόμουν αν υπάρχει τώρα πια κάποια εναλλακτική πολιτική, αναρωτιόμουν για τη γενική βουβαμάρα και απογοήτευση-αποστράτευση που σέρνεται, και οι απαντήσεις είναι ζόρικες κι εμείς ασθενικοί. Κατάφερα όμως να αποκτήσω έναν ωραίο πονοκέφαλο. Αλλά νομίζω ότι αυτά είναι θέματα μιας άλλης ανάρτησης στο μέλλον.