Ένα ωραίο πρωινό στο μουσείο

Το πρωινό της Παρασκευής που μας πέρασε, ανταποκρινόμενοι σε πρόσκληση του καλού μου φίλου Δημήτρη Παπαδημ., βρεθήκαμε στο προαύλιο του Επιγραφικού Μουσείου (Τοσίτσα 1). Δεν το είχαμε επισκεφθεί ποτέ στο παρελθόν και, έπειτα από αυτή τη σπουδαία και τολμώ να πω συγκινητική εμπειρία, υποσχεθήκαμε στον εαυτό μας ότι θα ξαναπάμε. Η επίσκεψή μας εκεί ήταν οργανωμένη καλά, είχαμε μια εξαιρετική και συμπαθέστατη ξεναγό (αρχαιολόγο-επιγραφολόγο) που συνετέλεσε ιδιαίτερα ώστε να γίνει η επίσκεψή μας εκεί αξέχαστη.

Ομολογώ ότι οι γνώσεις που είχα για τις επιγραφές στην Αρχαία Ελλάδα, όπως και για την ιστορία του ελληνικού αλφαβήτου, πόσω μάλλον για τον κλάδο της αρχαιολογίας που ασχολείται με αυτές, ήταν στοιχειώδεις. Ήμουν αυτό που αποκαλούν ανύποπτος. Ήξερα για τις επιτύμβιες επιγραφές που έχουν βρεθεί και σε συγκινούν με τον συνδυασμό εκφραστικής λιτότητας και πλούτου συναισθημάτων. Δεν γνώριζα τίποτα για επιγραφές, πάμπολες επιγραφές -χαραγμένες σε πέτρα ή μάρμαρο-, που αναφέρονται σε τιμητικά ψηφίσματα υπέρ Αθηναίων ή άλλων που είχαν προσφέρει υπηρεσίες στην πόλη. Δεν ήξερα το παραμικρό για επιγραφές που μνημονεύουν τις χορηγίες ορισμένων Αθηναίων που χρηματοδοτούσαν τελετές ή αγώνες ή θεατρικές παραστάσεις. Ήμουν ανύποπτος για τις επιγραφές, τις είδα στο μουσείο, που καταγράφουν την περιουσία διαφόρων ιερών, όπως αυτές παρεδίδοντο από τον ένα "ταμία" -τον οικονομικό υπεύθυνο ή διαχειριστή- στον επόμενο. Υπάρχουν επιγραφές για τους πεσόντες Αθηναίους πολεμιστές-πολίτες, στις διάφορες εκστρατείες και μάχες. Επιγραφές-στήλες για αποφάσεις του Δήμου ή για σημαντικά νομοθετήματα (π.χ. ο νόμος του Δράκωνα για την αντιμετώπιση του εγκλήματος κατά της ανθρώπινης ζωής). Και πολλά άλλα. 

Όπως εύστοχα ειπώθηκε, οι δημόσιες επιγραφές με τις οποίες ήταν γεμάτη η Αθήνα, αλλά και πολλές άλλες ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας, έπαιζαν τον ρόλο του σημερινού Φ.Ε.Κ. (Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως). Το Επιγραφικό Μουσείο διαθέτει 14.100 επιγραφές κυρίως από την Αθήνα και την περιοχή της Αττικής και ως επί το πλείστον γραμμένες με το ελληνικό αλφάβητο. Οι επιγραφές (οι πλέον αντιπροσωπευτικές) εκτίθενται με οργανωμένο τρόπο, με θεματικά και ιστορικά κριτήρια σε δύο ωραιότατες σύγχρονες άιθουσες και σε δύο παλαιότερες. Η διεύθυνση του Μουσείου και όλοι οι εργαζόμενοι εκεί (επιστήμονες-διοικητικό προσωπικό) κάνουν εξαιρετική δουλειά και σε πείσμα της πανταχού παρούσας και ενδημούσας οικονομικής στενότητας αποδεικνύουν ότι ο δημόσιος τομέας μπορεί να κάνει θαύματα και να παράγει έργο κόντρα στην κυρίαρχη παγκόσμια λογική και στους θλιβερούς ιθαγενείς εκπροσώπους της. Παραμένω ένας αμετανόητος κρατιστής... 

313-312 π.Χ. -  Λευκό μάρμαρο. Βρέθηκε στη Γλυφάδα (1941) και αναφέρεται σε ένα ψήφισμα του Δήμου της Αιξωνής, με το οποίο εκφράζονται ευχαριστίες σε δύο πολίτες -τον Αυτέα και τον Φιλοξενίδη- για τη χορηγία τους στο ανέβασμα θεατρικής παράστασης. Εκτός από τη μνημόνευση του γεγονότος και τις ευχαριστίες εικονίζονται ο θεός Διόνυσος (καθιστή φιγούρα), ένας Σάτυρος, δύο στεφάνια και θεατρικές μάσκες. 

Άραγε στη σύγχρονη εποχή δεν υπάρχουν χορηγοί που να υποστηρίζουν τον πολιτισμό; Που να διαθέτουν κάποια χρήματα για να βελτιώσουν τη λειτουργία των μουσείων; Να τα κάνουν περισσότερο φιλικά και σύγχρονα, κυρίως για τους νέους και από κοντά και γι' εμάς τους γηραιότερους. Ίσως να ζητώ πολλά από τους σύγχρονους εν δυνάμει χορηγούς και ευεργέτες. Αφού εκεί δεν παίζεται ποδόσφαιρο ή μπάσκετ που συνεγείρει τις μεγάλες μάζες των ανθρώπων, γιατί να "πετάξουν" τα ωραία τους λεφτά; Για κάτι σκονισμένα κομμάτια μάρμαρου με κάτι ακατάληπτα χαραγμένα πάνω τους;

Και αυτοί δεν ενδιαφέρονται, όμως εσείς που διαβάζετε αυτές τις γραμμές αξίζει να πάτε εκεί, να πληροφορηθείτε, να θαυμάσετε και να συγκινηθείτε. Δυστυχώς η τρέχουσα πραγματικότητα, που όλοι βιώνουμε, δεν περιέχει εκείνα τα στοιχεία που μπορεί να σου προκαλέσουν ευχαρίστηση, συγκίνηση και περηφάνια. Να πάτε οπωσδήποτε!