Μερικές σκέψεις για το νέο τηλεοπτικό τοπίο

Ουφ, επιτέλους τελείωσε... Έτσι κατά το Habemus Papam, Habemus licentiae et pecuniae (δηλ. άδειες & χρήματα). Πράγματι, όπως έχουν τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, αποκτήσαμε κι εμείς τηλεοπτικούς σταθμούς με νόμιμη άδεια. Μην πάει το μυαλό σας πουθενά αλλού. Αυτό και μόνο αυτό, συν τα περίπου 250 μύρια που εισέπραξε το ελληνικό δημόσιο. Σαν αρχή καλά είναι, αλλά πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη ώστε μαζί με άλλα -απαραιτήτως- να αρχίσει να ιχνογραφείται το περίφημο... αριστερό αποτύπωμα που τόσο διακαώς αναζητεί εδώ και καιρό η ριζοσπαστική Αριστερά. Και εξηγούμαι: Είναι αναμφίβολα πολύ θετικό που υπάρχει ένα -έστω ατελές- νομικό πλαίσιο λειτουργίας για τις επιχειρήσεις με αντικείμενο την ενημέρωση και την ψυχαγωγία. Είναι εξίσου θετικό γεγονός που επιτέλους εισπράχτηκαν χρήματα και μάλιστα πολλά, πέραν κάθε πρόβλεψης και προσδοκίας. Τώρα, αν αυτά τα τελευταία θα ανακουφίσουν ευπαθείς ομάδες, όπως υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός, μένει να αποδειχτεί. Άραγε έχουν πάρει την άδεια της Κομισιόν; Έτσι για να θυμόμαστε ποιος χτυπά τα νταούλια και ποιος χορεύει...

 Αν αναλογιστούμε ότι για περισσότερο από μια εικοσαετία οι τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν δίχως κανένα νομικό πλαίσιο λειτουργίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και ότι χρησιμοποιούσαν τις ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες -ένα δημόσιο αγαθό- δίχως να έχουν καταβάλει ένα σεντ, είναι βέβαιο ότι ένας καλοπροαίρετος και αντικειμενικός παρατηρητής θα συμφωνήσει ότι και μόνο η ρύθμιση αυτής της εκκρεμότητας συνιστά μια θετική εξέλιξη.  Άλλωστε και μόνο οι λυσσασμένες αντιδράσεις με διάφορα υπαρκτά και ανύπαρκτα ή υποκριτικά προσχήματα από την πλευρά τους δίχνει πόσο τους ενόχλησε η πρωτοβουλία να μπει ένα τέλος στην απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Βλέπετε, συνηθισμένοι τόσα χρόνια στην ασυδοσία και στις προνομιακές και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με το παλιό πολιτικό προσωπικό του δικομματισμού "είδαν" στην ατελή, επαναλαμβάνω, αυτή προσπάθεια της κυβέρνησης μια απειλή. Βλέπουν ότι όλες οι άγραφες συμβάσεις που είχαν κάνει με την εκάστοτε εξουσία στο παρελθόν αναθεωρούνται και μπαίνει ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας. Ξαμόλησαν λοιπόν τα... σκυλιά του πολέμου, εκείνους τους Ταλιμπάν-δημοσιογράφους που ειδικεύονται στον ασύμμετρο πόλεμο της παραπλάνησης, της παραπληροφόρησης, της παραποίησης και άλλων "παρα-" για να τους κάνουν την μπουγάδα. Το τι άκουσαν τα αυτάκια μας και το τι διάβασαν τα ματάκια μας, δεν περιγράφεται τις τελευταίες μέρες πριν από τον διαγωνισμό, με αποκορύφωμα τις μέρες που γινόταν η δημοπρασία. Τότε πραγματικά το τερμάτισαν. Ειδικά ο Σκάι -η αλήθεια να λέγεται- πρωτοστάτησε στην ευγενή αυτή άμιλλα. Ένας δημοσιογράφος του έφτασε στο σημείο να παραλληλίσει τα... δεινά που υπέφεραν οι αντιπροσωπείες των υποψήφιων καναλαρχών στο κτίριο της ΓΓΕΕ με τα βασανιστήρια της Μακρονήσου. Μάλιστα στην παρατήρηση του Μπογδάνου ότι υπερβάλλει, μας έδωσε τη χαριστική βολή ανταπαντώντας ότι τουλάχιστον στη Μακρόνησο υπήρχε θάλασσα. Συμπληρώνω κι εγώ ότι είχαν ερκοντίσιον και υπηρεσία κέτερινγκ και... δωρεάν χορήγηση αντηλιακού. Ένας άλλος, στο ίδιο κανάλι, δικηγόρος αυτή τη φορά, υποστήριξε ο αθεόφοβος ότι παραβιάζεται η ΕΣΔΑ και ότι θα μπορούσε να γίνει σχετική προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για προσβολή προσωπικότητας και δικαιωμάτων των ανθρώπων που έπαιρναν μέρος στη διαδικασία πλειστηριασμού, ξεχνώντας να αναφέρει ότι βρίσκονταν εκεί με τη θέλησή τους. Όχι, δεν προσφέρθηκε να την υποστηρίξει νομικά.

Αλλά ας αφήσουμε τα ευτράπελα και ας προβληματιστούμε λίγο για τα κενά και τις παραλείψεις που υπάρχουν στο νομικό πλαίσιο και στις κανονιστικές διατάξεις, με την ελπίδα ότι αυτά θα διορθωθούν στο μέλλον. Ας μιλήσουμε καθαρά και δίχως "μαλλιά στη γλώσσα", όπως έλεγε ο αείμνηστος Φίλ. Συρίγος. Όλοι γνωρίζουμε ότι η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, δίχως οι Έλληνες να αποτελούν εξαίρεση, ενημερώνεται και διασκεδάζει από την τηλεόραση. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο σημαντική είναι για τον καπιταλισμό η χειραγώγηση ενός τμήματος αυτού του χώρου μέσω των ιδιωτικών συμφερόντων ΜΜΕ σε εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο. Κάποτε, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν -τον Μάιο του 2013- ο Αλ. Τσίπρας ανάμεσα στα άλλα είχε παρουσιάσει τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την τηλεόραση και τον Τύπο γενικά. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι είχε αντιδιαστείλει τη δημόσια τηλεόραση με τα "συστημικά ΜΜΕ", είχε μιλήσει για "οικονομική ολιγαρχία" και είχε κάνει τη διαπίστωση ότι: "Αυτό που έχει συγκροτηθεί στον χώρο των ΜΜΕ είναι ένας ολιγοπωλιακός μηχανισμός που με βάση τα συμφέροντά του καθορίζει τι αξίζει να ακούγεται και τι όχι". Είχε αναφερθεί στη διαπλοκή σαν μια σχέση πολιτικών, τραπεζών και επιχειρηματιών ΜΜΕ που χρωστούν στις τράπεζες. Μάλιστα μας είχε διαβεβαιώσει εμφατικά ότι αυτόν τον δεσμό "θα τον σπάσουμε", και πρόσθεσε ότι "Μας αρκούν μόλις λίγα 24ωρα". Στην ίδια ομιλία είχε υποσχεθεί ότι θα χορηγήσει άδειες σταθμών εθνικής εμβέλειας και σε κοινωνικές οργανώσεις και φορείς. Έκτοτε πέρασαν τρία χρόνια, κύλησε πολύ νερό, τόσο που δυστυχώς παρέσυρε πολλά πράγματα (υποσχέσεις, όνειρα, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες κλπ.), για να φτάσουμε σήμερα που έγινε το πρώτο βήμα προς -θέλω να πιστεύω- τη σωστή κατεύθυνση.

Ερωτήματα και παραλείψεις υπάρχουν, όπως για παράδειγμα πόσο σύννομο και ηθικό είναι μια εταιρεία που συναλλάσσεται με οποιονδήποτε τρόπο με το δημόσιο να κατέχει άδεια ΜΜΕ; Δεν υπάρχει ο κίνδυνος πιθανής συναλλαγής; Κάποια ποιοτικά κριτήρια δεν πρέπει να τίθενται; Έχουμε "πήξει" στις  εισαγόμενες  σαπουνόφουσκες και στα απίστευτης κενότητας πρωινάδικα, όπου επιβεβαιώνεται ο κανόνας ότι εκτός του χρυσού λάμπουν και οι τενεκέδες, ξεγάνωτοι ή γανωμένοι. 

Θεωρείται λογοκρισία ή κάτι που αντίκειται στη μέση αισθητική του περιώνυμου μέσου ανθρωπάκου; 

Πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των χαμένων θέσεων εργασίας, σ΄ ένα χώρο που έχει να επιδείξει υψηλή ανεργία και εργασιακή ζούγκλα και ανασφάλεια; 

Στα ήδη λειτουργούντα κανάλια που δεν αδειοδοτήθηκαν θα "πέσει μαύρο"; 

Τι θα γίνει με τις οφειλές εκείνων των καναλιών-επιχειρήσεων που χρωστάνε στους υπαλλήλους τους, στις τράπεζες και στα ασφαλιστικά ταμεία; 

Είναι υπαρκτός κίνδυνος, η επένδυση των νέων και παλιών εργοδοτών για την απόκτηση της άδειας να επηρεάσει τους μισθούς της μεγάλης μάζας των εργαζομένων, εκεί που όπως όλοι μας γνωρίζουμε είναι ήδη χαμηλοί;  

Αυτά μου έρχονται αβίαστα στο μυαλό μου, αυτές τις τελευταίες μέρες.

Όλες τις τελευτίες δεκαετίες, από τη λειτουργία των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών και μετά, η δημόσια τηλεόραση πέρασε από διάφορες φάσεις, όπου η μοναδική σταθερά, εκτός από τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό υπαλλήλων της, ήταν η σταδιακή απίσχνανση του μεριδίου της στην τηλεθέαση και στην διαφημιστική πίτα. Αν δεν υπήρχε η χρηματοδότηση εκ μέρους μας, μέσω των λογ/σμών της ΔΕΗ, και οι αθλητικές μεταδόσεις ούτε θα μπορούσα να προσεγγίσω το μέγεθος του οικονομικού της ελλείμματος. Μπορώ όμως να μιλήσω για την αδυναμία της να ηγεμονεύει ανάμεσα στους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα δημόσια κανάλια δίνουν το στίγμα, και όχι τα ιδιωτικά. Όμως εδώ οι πολίτες τής έχουν γυρίσει την πλάτη. Άρα χρειάζεται έμπνευση, σχέδιο και δουλειά ώστα να "συνδεθεί" μαζί τους και να παίξει ένα σημαντικό πολιτικό και πολιτιστικό ρόλο. Διαφορετικά σε όλο αυτό το φάσμα των συχνοτήτων θα "παίζουν μπάλα" οι γνωστοί κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες με όρους ολιγοπωλίου.  Αυτό το πράγμα θέλουμε; Αν όχι, πρέπει να το αποδείξουμε. 

Συμπερασματικά, έγινε το πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το μέλλον όμως θα δείξει αν θα συνεχίσει αυτή η κυβέρνηση να κινείται στο σωστό μονοπάτι ή θα προτιμήσει να ακολουθήσει κάποια παράκαμψη... Δυστυχώς η προϊστορία της, σύντομη όσο κι αν είναι, δεν με προϊ δεάζει για πολλή συνέπεια. Για παράδειγμα, πολύ πρόσφατα στην περίπτωση του Α. Γεωργίου της ΕΛΣΤΑΤ, αρχικά, η κυβέρνηση ασμένως και ολόσωστα κατήγγειλε τις παρεμβάσεις της Ε.Ε. υπέρ του, επειδή ελέγχεται δικαστικά, και λίγο μετά, μόλις οι "εταίροι" άρχισαν τα απειλητικά μουγκριτά, η ελληνική κυβέρνηση, διά στόματος Χουλιαράκη έκανε κυριολεκτικά δήλωση μετάνοιας, σαν αυτές που ζητούσαν από τους κομμουνιστές στα "εθνικά αναμορφωτήρια", πολλές δεκαετίες πριν. Δεν το λες συνέπεια αυτό! Για την περίπτωση του Μαντζουράνη, τι να πεις; Χάθηκαν οι δικηγόροι; Μα ο "γραμματοκομιστής" στο σκάνδαλο Κοσκωτά να αναγορεύεται νομικός εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου; Το λιγότερο που θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω είναι με τη λέξη ακατανόητο, για να αποφύγω να πω τίποτα βαρύτερο. Εν πάση περιπτώσει, το άρθρο αυτό μπορεί σε απρόσμενα μικρό χρονικό διάστημα να αποδειχτεί ξεπερασμένο, γιατί είναι αλήθεια ότι το ίντερνετ έρχεται καλπάζοντας. Και ίσως τότε να αναφωνήσουμε όπως οι ήρωες της γνωστής διαφήμισης: "Ποια τηλεόραση τώρα;"

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Σταθόπουλος