Υπάρχει αρετή στον πόλεμο;

"Δεν υπάρχει σημαία αρκετά μεγάλη για να καλύψει την ντροπή να σκοτώνεις αθώους ανθρώπους".

Αυτή η φράση είναι ένα απόφθεγμα του εμβληματικού ιστορικού, συγγραφέα και πάνω απ' όλα ακτιβιστή της αμερικανικής Αριστεράς, Χάουαρντ Ζιν (1922-2010). Και περιγράφει την ωμή αφτιασίδωτη αλήθεια. Δηλαδή, δεν υπάρχει καμία σημαία είτε αυτή είναι εθνική ή κάποιας υπερεθνικής ένωσης, είτε αυτή την κρατούν οι πιστοί κάποιας θρησκείας όσο διαδεδομένη κι αν είναι, είτε την κρατούν περήφανα και με αίσθηση κάποιας ιστορικής αποστολής ή -ακόμη χειρότερα- νομοτέλειας οι οπαδοί των διαφόρων ιδεολογιών. Τελεία και παύλα! Τίποτα από τα παραπάνω δεν δικαιολογεί την άσκηση βίας στους αθώους που βρίσκονται απέναντι. Και δυστυχώς οι σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας είναι γεμάτες από την "δικαιολογημένη" και "καλυμμένη" με οποιαδήποτε σημαία ευκαιρίας -σήμερα αυτή, αύριο κάποια άλλη- απροκάλυπτη βία κατά των συνανθρώπων μας. Και στον όρο συνάνθρωποι χωρούν όλοι: Της ίδιας εθνικής ταυτότητας, αλλά και αλλοεθνείς. Του ίδιου θρησκευτικού δόγματος, αλλά και αλλόθρησκοι. Του ίδιου πολιτικού προσανατολισμού, αλλά και αλλόδοξοι. Όλα τα έχουμε δει και έχουμε φρίξει...

Τελευταίο και τρανό παράδειγμα είναι όσα γίνονται στη γειτονική μας Συρία, με αποκορύφωμα την πυραυλική επίθεση-βομβαρδισμό προ τριών ημερών. Συνασπίστηκαν οι μεγάλες δυνάμεις και με πρόσχημα την επίθεση(;) με τοξικά αέρια εκεί από το καθεστώς Άσαντ εξαπέλυσαν τη δική τους "φιλάνθρωπη" και "καθαρή" βία. Παλιά ήταν το κρυφό πυρηνικό οπλοστάσιο του Σαντάμ, σήμερα το αέριο σαρίν του Άσαντ. Αλλά ακόμη κι αν είναι αλήθεια και όντως το συριακό καθεστώς δηλητηρίασε αμάχους εκεί, πώς είναι δυνατόν οι πράξεις βίας να δικαιολογούν άλλες πράξεις βίας και να συμψηφίζονται; Για παράδειγμα, επειδή οι Εβραίοι υπέστησαν από τους Γερμανούς το Ολοκαύτωμα, τώρα έχουν τις δικαιολογίες τους να συμπεριφέρονται σαν δύναμη κατοχής στους Παλαιστίνιους; Επειδή οι γηγενείς πληθυσμοί του Ιράκ-Μέσης Ανατολής έχουν υποστεί του λιναριού τα πάθη από τις διάφορες ανοιχτές ή καλυμμένες επεμβάσεις των κρατών της Δύσης, αυτό δικαιώνει τον κάθε φανατισμένο να απαντά με βία κατά αθώων ανθρώπων, όπως κάνει συστηματικά τα τελευταία χρόνια το Ισλαμικό Κράτος;

Η προηγμένη, πολιτισμένη, ευλαβής Δύση, όπως παρουσιάζεται αυτάρεσκα, έχει εξαπολύσει-υποδαυλίσει-προκαλέσει μπόλικες μικρότερες ή μεγαλύτερες εστιακές συρράξεις τις τελευταίες δεκαετίες. Μάλιστα αρκετές από αυτές τις "ντύνει" και με την υπεράσπιση των αξιών της και την εξαγωγή τους στους "διψασμένους" και "στερημένους" ντόπιους πληθυσμούς... Όπως πολύ εύστοχα γράφει ο καθηγητής Κύρκος Δοξιάδης σε ένα ωραίο άρθρο του στην εφημερίδα Εποχή: "Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η παγκόσμια κατάσταση πολέμου και ειρήνης μοιάζει λίγο με εκείνην ενός «καθωσπρέπει αστικού σπιτιού». Στο «εσωτερικό του σπιτιού» (στις κοινωνίες των ίδιων των ισχυρών καπιταλιστικών χωρών) επικρατεί «ησυχία, τάξη και ασφάλεια», ενώ «στις λάσπες της αυλής» (στη Μέση Ανατολή και αλλού) αφήνονται ελεύθερα «τα παιδιά με τους φίλους τους» (οι δυτικές και οι εγχώριες ένοπλες δυνάμεις) να «παίζουν πολεμικά παιχνίδια». Και «αν ματώσουν λίγο», δεν πειράζει, ούτε χάθηκε ο κόσμος αν σκοτωθούν και μερικά από τα «αδέσποτα ζωάκια της γειτονιάς» (από τον άμαχο πληθυσμό των εμπόλεμων περιοχών)".

Η δυστυχία έγκειται στο γεγονός ότι σχεδόν όλες αυτές οι συγκρούσεις γίνονται αποδεκτές -με ελάχιστες αντιδράσεις- από τη λεγόμενη κοινή γνώμη. Φυσικά όλοι γνωρίζουμε πόσο εύκολα αυτή χειραγωγείται. Αρκεί η εφεύρεση και ανάδειξη ενός υπέρτερου καλού, όπως στην περίπτωσή μας σήμερα η εκδίωξη του (όντως) αυταρχικού, βίαιου καθεστώτος Άσαντ, που χρησιμοποιεί μάλιστα δηλητηριώδη αέρια για να σκοτώνει τους αντιπάλους του. Ενώ εμείς τους θανατώνουμε ανθρωπιστικά με απόλυτο σεβασμό στις αξίες του δυτικού πολιτισμού. Δεν είμαστε βάρβαροι εμείς... Οι άμαχοι, τα γυναικόπαιδα, η καταστροφή και ερημοποίηση είναι ο απαραίτητος και αποδεκτός -θυμηθείτε τον όρο παράπλευρες απώλειες- φόρος αίματος για την πρόοδο, την επικράτηση του πολιτισμού και των αξιών μας, για την... ειρήνη. Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι και πολιτικά συστήματα στον αγώνα για την επικράτησή τους σκόρπισαν απλόχερα τη δυστυχία, την καταπίεση και την ανελευθερία σε ευρύτατα τμήματα πληθυσμού. Η ειρωνεία μάλιστα ήταν ότι όλα γίνονταν προς το συμφέρον των ανθρώπων και των υψηλών ιδανικών του "ανθρωποκεντρικού" πολιτικού συστήματος που κινδύνευε -μονίμως- από διάφορους επικίνδυνους αντεπαναστάτες.

Νομίζω ότι καθήκον του καθενός είναι να αμφισβητεί με λόγους και πράξεις όλα αυτά τα εγκλήματα που γίνονται στο όνομα διαφόρων "ευγενών" σκοπών και να μη συναινεί σε αυτά. Τα παραδείγματα από την ιστορία είναι πολλά και διδακτικά. Όπου επικράτησε η αποδοχή και η εκλογίκευση ότι όλες οι ακρότητες και η βία που εξασκείται είναι μεν δυσάρεστη αλλά θα αποφέρει το καλό γνωρίζουμε πώς κατέληξε. Και εφόσον ξεκίνησα με Χάουαρντ Ζιν ας τελειώσω με άλλο ένα τσιτάτο του που αφορά ακριβώς το άγραφο "καθήκον" όλων μας. Λέει λοιπόν: "Δεν χρειάζεται να προβαίνουμε σε μεγάλες, ηρωικές πράξεις για να συμμετέχουμε στη διαδικασία της αλλαγής. Μικρές πράξεις, όταν πολλαπλασιάζονται από εκατομμύρια ανθρώπους, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο".