Το είπαμε το μεγάλο ΟΧΙ, όμως...

Πέρασε ήδη ένας χρόνος και λίγες μέρες από την υπερήφανη άρνηση του ελληνικού λαού και την πραγματικά απίστευτη έκφραση δυσαρέσκειάς του, με δεδομένη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και την τρομοκρατική υστερία τόσο μέσα όσο και έξω από τη χώρα υπέρ του ΝΑΙ και την αντίστοιχη δαιμονοποίηση του ΟΧΙ. Για να είμαι ακριβής, εκτός από τον έναν χρόνο που πέρασε, θα πρέπει να προσθέσω ότι συζητάμε ό,τι συζητάμε μετά την ψήφιση ενός τρίτου μνημονίου με τους εφαρμοστικούς του νόμους και την πρώτη του αξιολόγηση, το οποίο τουλάχιστον στα μέλη και στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ θα φάνταζε ασύλληπτο, κάτι σαν επιστημονική φαντασία ή καλύτερα σαν εφιάλτης πριν από ένα χρόνο ή πριν και πριν από ενάμιση χρόνο. Όμως η πικρή αλήθεια είναι ότι η ζωή έχει έναν απίστευτο και συνάμα οδυνηρό τρόπο να σου ανατρέπει αυταπάτες και εμμονές άσε που -κι αυτό είναι το χειρότερο- να σε αναγκάζει να γλείψεις εκεί που έφτυνες στο παρελθόν, προς μεγάλη τέρψη και ηδονή των πολιτικών σου αντιπάλων και με συνέπεια την απροσμέτρητη αμηχανία και στενοχώρια των υποστηρικτών σου. Την εβδομάδα που πέρασε γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά (δικαίως) για την επέτειο αυτού του τόσο σημαντικού γεγονότος της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Θα μου επιτρέψετε να προσθέσω και τις δικές μου σκέψεις.

Ας ξεκινήσω λοιπόν από την ειδησεογραφία της επομένης ημέρας του δημοψηφίσματος, όπου τα δύο κυρίαρχα γεγονότα ήταν η σύγκληση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών και η παραίτηση του Βαρουφάκη από το Υπουργείο Οικονομικών. Για μεν το δεύτερο, ικανοποιήθηκε έτσι η επιθυμία όλων των δανειστών να απομακρυνθεί ο συγκεκριμένος, ώστε να μην τους "ζαλίζει τον έρωτα" με διάφορες θεωρίες και προτάσεις που τους ήταν απεχθείς ακόμη και να τις ακούν. Για το πρώτο γεγονός, το συμβούλιο των πολτικών αρχηγών, έγινε μια συλλογική επεξεργασία του ΟΧΙ από όλους (νικητές και ηττημένοι, όλοι αδέρφια), ώστε με τη στιβαρή συμβολή του Στ. Θεοδωράκη -όπως ο ίδιος ισχυρίζεται- να βγει το γνωστό ανακοινωθέν ότι "...δεν συνιστά εντολή ρήξης, αλλά συνέχισης της προσπάθειας... για μια δίκαιη και οικονομικώς βιώσιμη συμφωνία". Το μέτωπο του ΟΧΙ συνδιαλλέχθηκε με το μέτωπο του ΝΑΙ και επετεύχθη ο δικός μας "ιστορικός συμβιβασμός". Εδώ σπεύδω να τονίσω ότι το ερώτημα του δημοψηφίσματος δεν ήταν μέσα ή έξω από το ευρώ, πόσω μάλλον μέσα ή έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίσα ίσα ο Αλ. Τσίπρας είχε ζητήσει την υπερψήφιση του ΟΧΙ, ώστε να μπορέσει (από θέση ισχύος, σύμφωνα με τις τότε αυταπάτες του) να φέρει μια καλύτερη συμφωνία, μνημόνιο λέω εγώ, αλλά τότε η λέξη ήταν ακόμα ακατάλληλη. Η καλύτερη συμφωνία θα κρινόταν πάντα με το γνωστό "Τελεσίγραφο Γιουνκέρ" όπως είχαν τότε αποδοθεί οι τελικές προτάσεις του, εις απάντηση των προτάσεων της κυβέρνησης, που ήταν η αφορμή για να καταφύγουμε στο δημοψήφισμα. Για να φρεσκάρω τη μνήμη όλων, παραθέτω το κείμενο των "θεσμών" (τελεσίγραφο Γιουνκέρ) που δόθηκε την 25η και την 28η Ιουνίου (ευνοϊκότερος ΦΠΑ στα ξενοδοχεία):·       

.          Να επιβληθεί 23% ΦΠΑ στην εστίαση 

·         Να καταργηθεί η έκπτωση ΦΠΑ στα νησιά

·         Να επιβληθεί προκαταβολή φόρου 100% στις εταιρίες και τους ελεύθερους επαγγελματίες

·         Να καταργηθούν οι εκπτώσεις φόρου για τους αγρότες (πετρέλαιο, φόρος εισοδήματος)

·         Να περικοπούν κατά €900 εκατ. (0,5% του ΑΕΠ) οι δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια (επιδόματα κλπ)

·         Να περιοριστούν άμεσα οι πρόωρες συντάξεις

·         Να καταργηθεί σταδιακά το ΕΚΑΣ

·         Να εφαρμοστεί πλήρως ο μνημονιακός νόμος 3863/2010 για το ασφαλιστικό

·         Να εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων να γίνεται μόνο από ίδιους πόρους

·         Να καταργηθούν όλες οι εισφορές υπέρ τρίτων που χρηματοδοτούν τα ασφαλιστικά ταμεία, που συνεπάγεται μείωση των εσόδων τους πάνω από €700 εκατ.

·         Να αυξηθούν οι κρατήσεις για υγειονομική περίθαλψη στις συντάξεις από το 4% στο 6%

·         Να παγώσουν οι συντάξεις ως το 2021

·         Να νομοθετηθούν οι ομαδικές απολύσεις και να μην υπάρξει η επαναθέσπιση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, αν δεν το επιτρέψουν οι θεσμοί

·         Να μειωθεί το ακατάσχετο των €1500 στις καταθέσεις

·         Να αυξηθεί το επιτόκιο που ισχύει για τη ρύθμιση οφειλών

·         Να μειωθούν οι μισθοί στο δημόσιο

·         Να εφαρμοστούν πλήρως οι εργαλειοθήκες του ΟΟΣΑ (γάλα, ψωμί, αρτοποιεία, Κυριακές κλπ).

·         Να υπάρξουν συντριπτικά πλήγματα στο ελληνικό φάρμακο. 

·         Να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ

·         Να πωληθούν οι μετοχές του ΟΤΕ που κατέχει το Δημόσιο

·         Να μην επιβληθεί η έκτακτη εισφορά 12 % στα κέρδη άνω των 500.000 για τη χρήση του 2014.

·         Να μην επανέρθουν οι εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές στα επίπεδα του 2014.

Τα επίδικα του δημοψηφίσματος ήταν αυτά και όχι η έξοδος από το ευρώ ή από την Ε.Ε., όπως κάποιοι μυαλοφυγόδικοι εντός και εκτός της κυβέρνησης υποστήριζαν. Και η απλή ερώτηση είναι τι από όλα αυτά καταφέραμε να μην εφαρμοστεί, ποια είναι η καλύτερη συμφωνία που φέραμε στον ελληνικό λαό; Η απόφαση του ελληνικού λαού έγινε νόμος του κράτους, όπως υπόσχονταν πριν από το δημοψήφισμα τα πλέον υπεύθυνα χείλη; Μια απλή ανάγνωση όσων νομοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν ή βρίσκονται σε πορεία εφαρμογής, μετά την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Όλα όσα προτάθηκαν τότε από τους "θεσμούς" περιέχονται στο 3ο μνημόνιο που υπέγραψε αυτή η κυβέρνηση με την αμέριστη συμπαράσταση του μεγαλύτερου μέρους της αντιπολίτευσης. Να μιλήσουμε για ΦΠΑ; Ήδη βρίσκεται στο 24% και η κατάργηση του μειωμένου συντελεστή στα νησιά εφαρμόζεται σταδιακά, όπως ακριβώς μας ζητήθηκε. Να μιλήσουμε για την προκαταβολή φόρου 100% στους ελεύθερους επαγγελματίες και στις εταιρείες, ή για την αύξηση της φορολογίας των εταιρειών από το 26% στο 28%; Η φορολογία τελικά διαμορφώθηκε στο 29%(!) και η προκαταβολή φυσικά στο 100%. Δεν ζητούσαν σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ (μικρό μαξιλαράκι ασφαλείας και ανακούφισης για τους χαμηλοσυνταξιούχους); Και αυτό νομοθετήθηκε και εφαρμόζεται παρά τις ηρωϊκές διακηρύξεις για υπεράσπιση του όποιου εισοδήματος των μη εχόντων. Όλα όσα ζητούσαν σχετικά με το ασφαλιστικό (περικοπή συντάξεων, αύξηση ορίου συνταξιοδότησης, πάγωμα αυξήσεων κλπ.) περιέχονται ή όχι στο νομοσχέδιο Κατρούγκαλου; Η 13η σύνταξη στους χαμηλοσυνταξιούχους  (θυμάστε;) ακούγεται σαν ανέκδοτο για ξανθές. Μήπως και ο ΑΔΜΗΕ (γραμμή Μαζινό για την κυβέρνηση) δεν ιδιωτικοποιείται σταδιακά; 

Θα πρέπει να προσθέσω και κάποια άλλα, όπως το ταμείο-τέρας των 99 ετών για επένδυση και συνεκμετάλλευση των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων, ο "δημοσιονομικός κόφτης", η αναστολή της υπόσχεσης για απομείωση του χρέους (μετά το τέλος του προγράμματος), κ.ά.   Για να είμαι δίκαιος, το μόνο θετικό που αποσπάσαμε ήταν η μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων (εκτός του 2018) σε χαμηλότερα επίπεδα από τις αρχικές απαιτήσεις. Επίσης προβλέφθηκε η (3η) ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών συστημικών τραπεζών, η οποία καίτοι έγινε με επιτυχία και με λιγότερα χρήματα από την αρχική πρόβλεψη, ακόμα δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα στην αγορά και στην πραγματική οικονομία. Όσα δεν περιέχονταν στο "τελεσίγραφο Γιουνκέρ" του Ιουνίου του 2015, αλλά εμπλούτισαν την ύλη του τρίτου μνημονίου προφανώς προστέθηκαν με τη δικαιολογία ότι, εφόσον σας δίνουμε παραπάνω χρήματα για περισσότερα χρόνια, οφείλετε και εσείς να δώσετε από την πλευρά σας κατιτί. Μας υπενθυμίζουν δε, με κάθε ευκαιρία, να σταματήσουμε τις αμφιθυμίες περί μη ιδιοκτησίας του συγκεκριμένου μνημονιακού προγράμματος. Με άλλα λόγια, αφού δεν μπορείς να αποφύγεις τον βιασμό, απόλαυσέ τον. Εν κατακλείδι, το μήνυμα που έστειλε η Ε.Ε. με τους εκπροσώπους της, υπό την άγρυπνη καθοδήγηση των Γερμανών, είναι το εξής: Μπορείτε να υποστηρίζετε και να ψηφίζετε σε εκλογές και δημοψηφίσματα ό,τι τραβά η ψυχή σας, αλλά στο τέλος θα εφαρμόσετε την πολιτική που εμείς έχουμε σχεδιάσει και προαποφασίσει για σας. Έτσι απλά! Άρα έχω κάθε δικαίωμα να συμπεράνω ότι τα υπεσχημένα που συνδέονταν με την επικράτηση του ΟΧΙ δεν ικανοποιήθηκαν. Τουναντίον ό,τι ζητούσαν από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ με την αμέριστη συμπαράσταση της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, του ΠΟΤΑΜΙΟΥ και της ΔΗΜΑΡ, μαζί με σχεδόν όλα τα Μέσα Ενημέρωσης, την ΓΣΕΕ, τον ΣΕΒ, τις διοικήσεις των μεγαλύτερων επιστημονικών συνδικάτων, το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα της Εκκλησίας, ικανοποιήθηκε στο ακέραιο. Το 61,3% του ΟΧΙ στην πράξη προδόθηκε και συντάχθηκε με το ΝΑΙ.

Θα ρωτήσει κάποιος και με το δίκιο του: Καλά δεν άφησε τίποτα θετικό αυτό το δημοψήφισμα; Ονειρευτήκαμε, συσπειρωθήκαμε, αγωνιστήκαμε και όλα αυτά εις μάτην; Πέρα από την προφανή ήττα, κι ας λένε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης περί του αντιθέτου, νομίζω ότι έμειναν κάποια πράγματα, διαπιστώσεις καλύτερα, που πρέπει να ενσωματωθούν στα μελλοντικά σχέδια που οφείλει να κάνει η ριζοσπαστική Αριστερά στη συνεχή φυγή προς τα εμπρός, όχι όμως και από την πραγματικότητα, όπως δυστυχώς έχει πράξει στο παρελθόν και βάλτε όποιο όνομα προτιμάτε (αυταπάτες, ανεπάρκεια, ειλικρινής αφέλεια κλπ). Μια διαπίστωση αφορά την οριστική συνειδητοποίηση της τωρινής φύσης της Ε.Ε. ή -αν προτιμάτε ένα πλέον μαρξιστικό όρο- τον παρόντα συσχετισμό δυνάμεων στην ήπειρό μας. Ένα τρανό παράδειγμα είναι η στάση της Γερμανίας και του διευθυντηρίου της Ε.Ε. μετά το βρετανικό δημοψήφισμα. Πολλοί και ανάμεσά τους στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση ανέμεναν μια τακτική έστω υποχώρηση των διαφόρων περιοριστικών για να μην πω στραγγαλιστικών δημοσιονομικών περιορισμών, ένα μαλάκωμα της επιτήρησης στους εθνικούς προϋπολογισμούς, κάτι επί τω ευνοικότερω (για τους λαούς) τουλάχιστον. Δεν βαριέσαι! Καταλαβαίνουν τα αναμμένα κάρβουνα από φωτιά; Άλλο τόσο καταλαβαίνουν οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους. Αρκεί ένα κήρυγμα περί οικονομικής ορθότητας από την πλευρά τους και μια απλή υπενθύμιση των συμπεφωνημένων για να καταλάβει οποιοσδήποτε πόσο ιδρώνει το αυτί τους από την έκφραση της πλειοψηφίας, στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Άλλωστε, για να έρθω στα καθ' ημάς, ήδη έχουν αρχίσει να πέφτουν οι πρώτες προειδοποιητικές βολές για την εργατική (απο)ρύθμιση που θέλουν να επιβάλουν στα πλαίσια της δεύτερης αξιολόγησης, από τον ερχόμενο Οκτώβρη. Το ΔΝΤ και από κοντά οι Γερμανοί με διαρροές, εσωτερικά έγγραφα κλπ., αποκαλύπτουν τις διαθέσεις τους. "Οι βέλτιστες διεθνείς πρακτικές" ερμηνεύονται όπως αυτοί επιθυμούν. Περαιτέρω μειώσεις βασικών μισθών, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, έλλειψη προστατευτικού νομικού πλέγματος στον κόσμο της εργασίας, προώθηση ελαστικών εργασιακών σχέσεων, αλλαγή-κατάργηση συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και άλλων, κατευθείαν βγαλμένων από τις καλύτερες νεοφιλελεύθερες ονειρώξεις τους. 

Ένα δεύτερο συμπέρασμα από την ήττα του ΟΧΙ είναι ότι η ύπαρξη ενός ρωμαλέου λαϊκού κινήματος είναι ο απαραίτητος όρος, η μαγιά αν προτιμάτε, που θα επιτρέψει να διεκδικήσουμε τη χειραφέτησή μας από τα τοξικά μνημόνια. Δεν χωρά εδώ η έννοια της ανάθεσης σε κάποια φωτισμένη ηγεσία. Το αντίθετο μάλιστα! Θα πρέπει οι ηγεσίες αυτές (αν υπάρχουν) να λογοδοτούν και το κίνημα να μη διστάζει να ζητά ευθύνες. Θα μου αντιτείνετε: ωραίες θεωρίες περί κινημάτων μας λες, όμως εσείς στον ΣΥΡΙΖΑ τι κάνατε, από ποιους ζητήσατε ευθύνες, πότε υψώσατε τη φωνή σας για τις διάφορες αυθαιρεσίες και πρωτοβουλίες της ηγεσίας σας; Δεν έχω τίποτα πειστικό να απαντήσω σε μια τέτοια ερώτηση. Τα κατάπια όλα, άρα έχω το μερίδιο της ευθύνης μου και δεν ζήτησα ποτέ -προφανώς πειστικά- να δοθούν εξηγήσεις, να καταμεριστούν ευθύνες.

Και τώρα, ένα χρόνο μετά, έπειτα από μπόλικες διαψεύσεις, τι λες και τι υποστηρίζεις; Αυτό που απαντώ περιέχει μια άρνηση και μια κατάφαση. Δεν μπορώ πλέον να υποστηρίξω το αίτημα-όραμα της αλλαγής αυτής της Ε.Ε. από τα μέσα. Αυτό το όραμα, που με στοίχειωνε από τα νιάτα μου μέχρι σήμερα, έχει χαθεί και δυστυχώς οι εξελίξεις καθόλου δεν με βοηθούν να αναθεωρήσω. Λέω "δυστυχώς", γιατί πάντοτε, όταν αποχαιρετάς μια ιδέα, ένα όραμα που σε κινητοποιούσε, αφήνεις και ένα κομμάτι του εαυτού σου. Δεν είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι αυτή η Ε.Ε., με αυτούς τους δυσμενέστατους συσχετισμούς και τις ακόμα δυσμενέστερες επιδιώξεις των ηγετικών κύκλων της είναι εφικτό να μετεξελιχθεί "εκ των έσω" σε κάτι δημοκρατικότερο τόσο οικονομικά, όσο και κοινωνικά, πόσω μάλλον να γίνει "Ευρώπη των Λαών της".

Από την άλλη, αυτή είναι η κατάφαση, όταν με την ευκαιρία της επετείου είδα και άκουσα διάφορους απίστευτους τύπους, που πέρσι τέτοιο καιρό λυσσομανούσαν με την προπαγάνδα υπέρ του ΝΑΙ, να ειρωνεύονται, να μας "λυπούνται" και να θριαμβολογούν που χωθήκαμε ακόμη πιο βαθιά στα σκατά, τότε με μεγαλύτερο φανατισμό, με περισσότερη λύσσα λέω ναι στο ΟΧΙ που ψήφισα τότε και δεν μετανιώνω ούτε μια στιγμή. Ναι, μαζί με την ηγεσία της υποτάχτηκε -θέλω να πιστεύω προσωρινά- όλη η χώρα και αποδέχθηκε εκβιαστικά τα θέλω των δανειστών μας. Όμως όσο θυμάμαι τα μούτρα τους μετά τη δημοψηφισματική πατσαβούρα που τους έριξε ωραιότατα η πλειοψηφία των πολιτών, παρά την τρομοκρατία τους, με πιάνει μια άγρια, ασυγκράτητη χαρά.  Πιστεύω επίσης, παρά την ήττα, ότι το αγέρωχο και γεμάτο αξιοπρέπεια ΟΧΙ αφήνει μια μικρή απειλητική παρακαταθήκη για τους διάφορους "θεσμούς". Όταν δίνεται η ευκαιρία σε έναν λαό να εκφραστεί, είναι φρόνιμο να αφουγκράζεσαι τη φωνή του. Ίσως εκεί ψηλά που βρίσκονται να μην το καταλαβαίνουν, αλλά είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή δεν θα μπορούν να καμωθούν τους ανήξερους, όμως τότε μπορεί να είναι αργά.

Τέλος, επιγραμματικά, τονίζω τη σπουδαιότητα αυτού του συνεδρίου, υπαρξιακή για το μέλλον του τόπου. Δεν έχω διαβάσει ακόμα τις θέσεις και το νέο καταστατικό, οπότε θα επανέλθω σχετικά και θα σας... ζαλίσω -ελπίζω δημιουργικά-  αποδώ και πέρα. Να περνάτε καλά.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Σταθόπουλος