Υπάρχει επάνοδος μετά την ήττα;

Τώρα, όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές, ανάμεσα στις θριαμβευτικές και απειλητικές ιαχές μιας καλπάζουσας Δεξιάς, ακούγονται και γράφονται, αραιότερα βέβαια, απόψεις για το ενδεχόμενο ο ΣΥΡΙΖΑ (με ορισμένες προϋποθέσεις) να ανατρέψει τη διαφαινόμενη ήττα και να κόψει πρώτος το νήμα. Επειδή θεωρώ ολέθριες τέτοιες αυταπάτες, ανάμεσα σε αρκετές άλλες που κόσμησαν την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ προς την εξουσία και μέχρι -κατά κύριο λόγο- την τελική υποχρεωτική του συνθηκολόγηση, και επειδή μέρες που είναι και το κυβερνόν κόμμα οργανώνει ανοιχτές συνελεύσεις στην πορεία του προς την 7η Ιουλίου, σκέφτηκα να γράψω τις σκέψεις που αρκετές φορές με ξυπνάνε μέσα στη νύχτα.

Το ερώτημα αυτό είναι ισοδύναμο του κλασικού ερωτήματος, που σίγουρα κάποια στιγμή και με κάποια αφορμή απευθύνουμε σε άλλους, αλλά κυρίως στον εαυτό μας: "Υπάρχει ζωή μετά θάνατο;" Συνήθως επιδιώκουμε την παραμυθία να ακούσουμε παρά την πραγματικότητα, που ούτως ή άλλως γνωρίζουμε. Δεν υπάρχει παρά μόνο χώμα, σκουλήκια ή καθαρτήρια φωτιά. Όλα τα άλλα αποτελούν και συγχρόνως απαιτούν ένα άλμα πίστης.
Την ίδια απάντηση θα έδινα αν μου έκανε αυτή την ερώτηση κάποιος καλός συριζαίος φίλος μου. Το μόνο που μπορεί και πρέπει να επιδιώξει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η βελτίωση -όσο γίνεται σε αυτήν τη συγκυρία- της εκλογικής του επίδοσης. Και λέω αυτήν τη συγκυρία παραθέτοντας μερικά ενδιαφέροντα και όχι τόσο αισιόδοξα στοιχεία που προκύπτουν από το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα. Φίλοι μου, πάνω σε αυτό το "έδαφος" καλούμαστε να επεξεργαστούμε τα στοιχεία με τα οποία θα πρέπει να κερδίσουμε το μυαλό και την καρδιά κυρίως εκείνων που δεν πήγαν να ψηφίσουν. Και εξηγούμαι:

Ευρωεκλογές 2019

Δημόσιοι υπάλληλοι: 30% ΝΔ – 26% ΣΥΡΙΖΑ
Υπάλληλοι ιδιωτικού τομέα: 30% ΝΔ – 21% ΣΥΡΙΖΑ
Ελεύθεροι επαγγελματίες: 35% ΝΔ – 20% ΣΥΡΙΖΑ
Άνεργοι: 19% ΝΔ – 29% ΣΥΡΙΖΑ
Αγρότες: 33% ΝΔ – 18% ΣΥΡΙΖΑ
Συνταξιούχοι: 40% ΝΔ – 27% ΣΥΡΙΖΑ

Βουλευτικές εκλογές Σεπτεμβρίου 2015

Συνταξιούχοι: 36,6 ΝΔ   -   33,8 ΣΥΡΙΖΑ
Αγρότες 32,1 ΝΔ   -   33,9 ΣΥΡΙΖΑ
Δημόσιοι Υπάλληλοι:  28,2 ΝΔ   -   37,3 ΣΥΡΙΖΑ
Ελεύθεροι επαγγελματίες: 30,2 ΝΔ   -   28,3 ΣΥΡΙΖΑ
Ιδιωτικοί Υπάλληλοι: 22,5 ΝΔ   -   26,9 ΣΥΡΙΖΑ, τέλος
Άνεργοι: 17,3 ΝΔ   -   42,8 ΣΥΡΙΖΑ.  

Ποιο είναι το εύλογο συμπέρασμα; Η ΝΔ αύξησε παντού τα ποσοστά της, αλλά όχι τόσο που να δικαιολογεί τη σχεδόν διψήφια διαφορά. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη καθολική καθίζηση σε σχεδόν όλες τις κοινωνικές ομάδες. Ακόμη και στους ανέργους, όπου εξακολουθεί να έχει την πρωτοκαθεδρία, έπεσε σχεδόν 14 μονάδες. Ένα υπολογίσιμο κομμάτι των πρώην ψηφοφόρων του κυριολεκτικά του κούνησε το μαντίλι επιλέγοντας τι; Ένα κόμμα με μεγάλες ευθύνες για όλα όσα μας οδήγησαν στα μνημόνια. Ένα κόμμα με εκπεφρασμένες νεοφιλελεύθερες θέσεις, στο πώς αντιλαμβάνεται την απασχόληση και τα εργασιακά δικαιώματα, την παροχή υπηρεσιών υγείας και το ασφαλιστικό σύστημα, την εξαφάνιση του δημόσιου χαρακτήρα στην Παιδεία κι άλλα πολλά... Έχουν αλλάξει τα συναισθήματα, κυριαρχεί ο θυμός και η έκφραση εκδίκησης, ενώ όσοι πρώην ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν στις ευρωεκλογές τη ΝΔ, στο 99,9% θα κάνουν το ίδιο στις εθνικές εκλογές. Αν και το μήνυμά μας θα απευθύνεται και σε αυτούς, νομίζω ότι τουλάχιστον τώρα όσοι ψήφισαν αυτά τα κόμματα πολύ δύσκολα επαναπατρίζονται. Από την άλλη μεριά, επιβάλλεται να απευθυνθούμε και να προσεγγίσουμε όσους δεν πήγαν να ψηφίσουν στις εκλογές. Εκεί βρίσκε-ται ένα σημαντικό τμήμα πρώην ψηφοφόρων μας (κυρίως από τον Γενάρη του 2015 και από το Δημοψήφισμα). Υπενθυμίζω ότι τα ποσοστά αποχής των εκλογικών αναμετρήσεων από το '15 ως σήμερα είναι: Ιαν.'15 - 35,13%, στο Δημοψήφισμα - 37,5%,  τον Σεπτ. '15 - 43,43% και τον Μάιο '19 - 41,24%. 
Εδώ, στην terra incognita όσων απέχουν ή ρίχνουν λευκό, δεν θα βρεις μόνο απολιτική έκφραση και συμπεριφορά. Θα βρεις σκεπτόμενους ανθρώπους που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στο πολιτικό σύστημα, που κάποτε πίστευαν άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο και απογοητεύτηκαν πολύ. Πώς τους κερδίζεις αυτούς; Βάζοντας απλώς μπροστά στο οπτικό τους πεδίο μια νέα λίστα από "θα" ή μια άλλη ωραία έκθεση ιδεών;
Είναι αλήθεια ότι οι άνεμοι που πνέουν παγκοσμίως και όχι μόνο σε αυτήν τη μικρή γωνιά των Βαλκανίων είναι σταθερά συντηρητικοί και δεν σε προϊδεάζουν για απότομη αλλαγή πορείας. Ειδικά εδώ, στη χώρα μας, η εφαρμογή και των τριών μνημονίων έχει προκαλέσει σε μικρό χρονικό διάστημα τεκτονικές αλλαγές του πολιτικού προσανατολισμού του εκλογικού σώματος. Το πολιτικό εκκρεμές από την αριστερή του ταλάντωση βρίσκεται τώρα στη δεξιά, διαμορφώνοντας ένα σαφέστατα πλέον δεξιό σκηνικό. Κυρίως τρεις παράγοντες επέδρασαν σε αυτή την κίνηση. 1. Η καθολική άγνοια του ΣΥΡΙΖΑ για τον υφιστάμενο συσχετισμό δυνάμεων που αποτυπώθηκε στο μαξιμαλιστικό του πρόγραμμα και στην πεποίθηση ότι αυτό ε-φαρμόζεται στην Ε.Ε. Εξ αυτού οι προσδοκίες και οι ελπίδες που καλλιέργησε στους συμπολίτες μας. 2. Ο σχεδόν ολιγοπωλιακός χαρακτήρας των ΜΜΕ και η ανεξήγητη -τουλάχιστον για μένα- αδράνεια του ΣΥΡΙΖΑ στη συγκέντρωση τόσης εξουσίας σε τόσο λίγους επί των ημερών του. Η συντριπτική πλειονότητα όλων των ιδιοκτητών των ΜΜΕ είναι απροκάλυπτα εχθρική απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ με ό,τι αυτό σημαίνει για τη χειραγωγούμενη κοινή γνώμη. Λέγε, λέγε, λέγε, στο τέλος κάτι θα μείνει. 3. Η υγειονομική περιμετρική τάφρος που με επιμέλεια έσκαψαν γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ εχθροί και "φίλοι". Οι κινήσεις που έγιναν πρόσφατα, σπασμωδικές, καθυστερημένες, με ελάχιστη συζήτηση στις ΟΜ, υπό το βάρος των άσχημων δημοσ-κοπικών ευρημάτων για να σπάσει αυτό το ιδιότυπο εμπάργκο, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Χρειάζεται αρκετή δουλειά ακόμη για να καρποφορήσουν κοινωνικά.
Υπάρχουν φυσικά και άλλοι παράγοντες που συνέτεβαλαν στην παρούσα κατάσταση, όπως η ανυπαρξία συμμετοχής των κομματικών δυνάμεων στον όποιο κυβερνητικό-πολιτικό σχεδιασμό, η σταδιακή απώλεια της πρότερης ιδεολογικής ταυτότητας του κόμματος που σήμερα εμφανίζει μια παράξενη αμφισημία, από τη μια μεριά ένα μείγμα ριζοσπαστικού κοινωνικού και δικαιωματικού προσανατολισμού και από την άλλη ορατά στοιχεία νεοφιλελεύθερης οικονομικής διακυβέρνησης, η αποθαρρυντική αναντιστοιχία οργανωμένων δυνάμεων προς το εκλογικό ποσοστό κ.λπ. Αυτά μαζί με άλλα πρέπει οπωσδήποτε να απασχολήσουν το κόμμα, αλλά βέβαια όχι τώρα. Τώρα πρέπει να σωθεί ό,τι σώζεται, γιατί όντως και τα λίγα σωστά και καλά -κατά την εκτίμησή μου- που έχουν γίνει κινδυνεύουν.
Οπότε, έχοντας όλα τα προηγούμενα ως δεδομένα, αρκεί μόνο να παρουσιάσεις, να υπενθυμίσεις τα πεπραγμένα σου και να δώσεις υποσχέσεις για νέα καλούδια; Αρκεί να τονίσεις και να υπογραμμίσεις την αναμφισβήτητη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της ΝΔ και όλα όσα πρόκειται αυτή να επιβάλει, ώστε ο λαός να σε (ξανά)δει σαν την καλύτερη επιλογή; Αρκούν κάποιες δίκαιες παροχές, που όμως δόθηκαν με εξόφθαλμα υπολογιστικό τρόπο για να αλλάξουν το τοπίο; Νομίζω ότι όλα αυτά τα κάναμε δίχως να εισπράξουμε τα αναμενόμενα. Αν κάτι έλειπε τα τελευταία χρόνια, από τον Αύγουστο του '15 ως σήμερα, συνοψίζεται σε μια λέξη: ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ.
Αυτοκριτική γιατί πορευτήκαμε σαν την κοκκινοσκουφίτσα στο δάσος με τους λύκους, γιατί με τόση ανευθυνότητα και επιπολαιότητα μοιραστήκαμε τις φαντασιώσεις μας με έναν πεινασμένο και απογοητευμένο κόσμο που διψούσε για αλήθεια, γιατί τώρα τονίζουμε με φωτεινά και ευοίωνα χρώματα ότι εμείς εφαρμόζοντας κατά γράμμα ένα μνημόνιο είμαστε σε θέση να βλέπουμε την ανάπτυξη να μας περιμένει στη γωνία και οι καλές μέρες να είναι σχεδόν υποχρεωτικές, όπως τότε που σχεδόν υποχρεωτικά η Μέρκελ και συν αυτή θα καταλάβαιναν το δίκαιο των αιτημάτων μας. Αυτοκριτική απέναντι σε όσους κοινώνησαν το κήρυγμά μας και πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις, επικαλούμενοι γενικώς και αορίστως ψευδαισθήσεις, τους αδειάσαμε. Σε αυτούς η συγγνώμη και όχι μόνο στα μέλη, όπως εξαιρετική και πολύπειρη συντρόφισσα ζήτησε προ ολίγων ημερών για ένα δικό της ατόπημα.
Εμπρός λοιπόν, σύντροφοι, ας ασκήσουμε με ειλικρίνεια αυτήν τη λέξη που τη συναντάμε και τη συζητάμε με περισσή ευκολία στην αριστερή γραμματεία κι όμως, σχεδόν πάντοτε, είναι νεκρή λέξη. Τόλμη χρειάζεται και πολιτική βούληση. Όσο αυτή δεν γίνεται αφήνουμε γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος να εξακολουθούν να δηλητηριάζουν και να ρίχνουν βαριά σκιά στα μελλούμενα. Ας πάρουμε λοιπόν μια κόλλα χαρτί, ας τη μοιράσουμε στη μέση κι ας γράψουμε από τη μια μεριά τι υποσχεθήκαμε και από την άλλη τι παραδώσαμε σε όλα τα πεδία του οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Ας προσπαθήσουμε με ειλικρίνεια, έστω και στο παραπέντε, να αιτιολογήσουμε τα λάθη μας, τις παραλείψεις μας, την οίηση όπου αυτή εμφανίστηκε. Ας περιγράψουμε με ειλικρίνεια τους τίγρεις και τους καρχαρίες που καιροφυλακτούσαν στην πορεία μας, μαζί φυσικά και με τους διάφορους κοριούς και τις ψείρες που τραγικά υποτιμήσαμε. Μόνο έτσι, θυμίζοντας αυτούς στους οποίους απευθυνόμαστε, στους γονείς μας, στους φίλους μας, στους συγγενείς μας, σε όλους αυτούς που κάνουν λάθος εκτιμήσεις με τις καλύτερες προθέσεις, που παρασύρονται από εγωισμούς και εκλαμβάνουν τις επιθυμίες τους σαν πραγματικότητα, ότι μπορούν να μας (ξανά)εμπιστευτούν. Γνωρίζετε όλοι ότι η νίκη έχει πολλούς πατεράδες, ενώ η ήττα είναι συνήθως ορφανή. Ας αναγνωρίσουμε με γενναιότητα αυτά για τα οποία είμαστε υπεύθυνοι και μας οδήγησαν εδώ. Δεν προκαλεί ευχαρίστηση, αλλά επειδή πολύ μιλήσαμε αυτά τα τέσσερα χρόνια για την ενηλικίωση του ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να θεωρήσουμε την αυτοκριτική σαν ένα απαραίτητο στάδιο προς την ωρίμανση. Γιατί δίχως αυτή το να υπενθυμίζουμε συνεχώς στον λαό όσα καλά έχουμε κάνει ισοδυναμεί στην πράξη με την ερώτηση "καλά, τώρα εσύ γιατί δεν μας ψήφισες;" και εμμέσως τον κατηγορούμε για αχαριστία.